عدادی از کتاب هایی که به موضوع بازیهای کودکانه پرداخته اند، معرفی می کنم و نظر شخصی خودم را درباره هر کتاب می گویم. (عنایت داشته باشید که این نظرات کاملا شخصی و مادرانه  است و نمی تواند ملاک خوب یا بد بودن کتاب ها باشد.) 

امیدوارم که مورد استفاده گرامیان قرار بگیرد.

فهرستی از کتاب های بازی برای کودکان:

1) بازی بازوی تربیت، محسن عباسی ولدی، انتشارات جامعة الزهرا

بازی هایی که در این کتاب معرفی شده اند مخصوص سن زیر یک سال هستند تا بالاتر. بازی ها هم دسته بندی شده اند به تک نفره، دو نفره و گروهی. بعضی از بازی ها را می شود برای سنین بالاتر هم استفاده کرد.

ویژگی این کتاب این است که بسیاری از بازی های دوران کودکی خودمان را که بعضا فراموش کرده ایم یا در حال حاضر نسبت به آنها حضور ذهن نداریم، جمع آوری کرده است و یک حس نوستالژیک به آدم دست می دهد.

نثر کتاب هم خیلی روان و دلنشین و خاص است.

وسایل لازم برای انجام این بازی ها خیلی ساده اند.

2) بازی های دانشمندان کوچک، جلد اول(2 تا 6 ساله ها)، ژیل فرانکل هاوسر، ترجمه: طاهره رستگار، انتشارات مدرسه

این کتاب پر است از بازی های علمی و در خلال بازی ها می توانید توجه بچه ها را به محیط اطرافشان بیشتر کنید تا دقیق تر ببینند و تحلیل کنند.

دسته بندی بازی ها هم با توجه به موضوعاتی مثل: آب، هوا، زمین، خاک، آفتاب و... است.

ویژگی این کتاب این است که نثر آن مناسب بچه هاست به طوری که می توانید از روی کتاب برایشان بخوانید و سوالاتش را بپرسید. آزمایش ها با چاشنی طنز نوشته شده اند و تصاویر جالبی هم دارند.

این کتاب به درد خانه می خورد به خصوص اگر یک فرزند علاقمند به آزمایشات علمی داشته باشید.

3) چهارفصل سرگرمی برای پیش دبستانی ها (مجموعه فعالیت های آموزشی خلاق برای کودکان 3 تا 6 ساله)، تریش کافنر، ترجمه: حسین فدایی حسین، انتشارات کتاب های شکوفه

در واقع این اسمی که نوشتم، نام یک مجموعه چهارجلدی جمع و جور است که هر جلد به یک فصل از سال اختصاص دارد. این کتاب مجموعه بازی هایی است که یک مادر با فرزند خودش انجام داده. من این کتاب را به تمام مادرانی که فرزند خردسال دارند پیشنهاد می کنم چون واقعا مادرانه نوشته شده و در دسته بندی بازی ها به نیازهای مادر و فرزند توجه شده است.

نثر کتاب هم کاملا مادرانه است و جملات زیبا و روحیه بخشی در آن است که به شما به عنوان یک مادر کمک می کند که از لحظاتی که با فرزند خردسالتان می گذرانید با وجود تمام سختی هایش، نهایت لذت را ببرید.

4) مجموعه چهارجلدی "گام به گام تا اندیشه" (روشی برای پرورش تفکر فلسفی در کودکان نوجوانان)، محبوبه اسپیدکار، انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.

این مجموعه حاصل دو سال تحقیق و بررسی و اجرا در مراکز مختلف کانون برای پرورش تفکر فلسفی به کودکان است. چه خوب بود که مهدهای کودک از این کتابها استفاده می کردند.

این مجموعه فعالیت ها باید به صورت گروهی انجام شوند و از سن 5 سالگی در جلد اول شروع شده و تا رده نوجوانی در جلد چهارم ادامه می یابند.

5) 250 بازی 5 دقیقه ای با بچه ها در خانه و مهد و مدرسه، پترا راین هارد، ترجمه: اکبر قندی، انتشارات قدیانی

در هر زمان و هر جایی که باشید با این کتاب می توانید حداقل یک بازی مناسب پیدا کنید تا سر بچه تان گرم شود (مثل جملات تبلیغات چی ها شد!) فقط قبلا باید کتاب را مطالعه کرده باشید که بدانید کدام یک از بازی ها را در کجا و با چه تعداد از کودکان می توانید اجرا کنید. چون تعداد بازی ها آنقدر زیاد است که ممکن است بچه ها از این که به جای بازی کردن، سرتان را داخل کتاب برده اید، حوصله شان سر برود.

نکته ای که در استفاده از این کتاب وجود دارد این است که چون کتاب ترجمه شده است، ممکن است اسامی بازی ها یا متن شعرهایی که در خلال برخی از بازی ها خوانده می شود، مورد پسند والدین یا کودکان ما قرار نگیرد و لازم است که آنها را کمی تغییر بدهید.

ویژگی این کتاب فصل بندی خوب آن و اشاره به سن مناسب برای بازی است. بعضی از فصل های این کتاب از این قرارند: بازی های حرکتی، مهارتی و بازی هایی برای تعاون و همکاری؛ بازی های آرام بخش؛ بازی های گرگم به هوا، قایم باشک و بدو بایست و... (فقط نمی دانم چرا فهرست ندارد!)

برای انجام بیشتر بازی ها به وسایل خاصی نیاز ندارید.

بازی های این کتاب را می توانید در مهمانی ها یا محافلی که یک عالمه بچه در سنین مختلف هستند و نمی دانید با آنها چه کار کنید، انجام بدهید.

6) یادگیری شاد (فعالیت های علمی برای کودکان 3، 4 و 5 ساله)، گروه آموزشی انتشارات مک گراهیل،ترجمه: مریم نوزرآدان، کتاب های دانه انتشارات صابرین

بازی های این کتاب به تفکیک فصول مختلف سال آورده شده اند و می توانید از آنها ایده های خوبی بگیرید ولی توصیه می کنم قبل از این که بخواهید یک بازی را با کودکتان انجام دهید،اولا بازی را انتخاب کنید، ثانیا وسایل را آماده کنید و در مورد گفتگوهایی که می خواهید انجام بگیرد، فکر کنید چون این کتاب کمکی در این زمینه به شما نمی کند و اگر بخواهید خود بازی را طبق دستورالعمل انجام دهید، احتمالا چند دقیقه بیشتر سر کودکتان گرم نخواهد شد و هیچ کدامتان زیاد لذت نمی برید.

می توانید برای پرورش بازی های این کتاب از روش کتاب "دانشمندان کوچک" استفاده کنید.

7) کاردستی های خلاق از مجموعه کتاب های عسل، آزاده حکیمی، موسسه فرهنگی منادی تربیت

در این کتاب تعداد زیادی کاردستی های مختلف با اشیای دور ریز را می توانید ببینید.

خوب است یک جعبه مخصوص در خانه داشته باشید و تمام دور ریختنی های بهداشتی را خوب بشویید و خشک کنید و در این جعبه نگه دارید، وسایلی از قبیل: بطری های خالی، در بطری، سی دی های خراب، چوب بستنی، جعبه های خرما، کلوچه، صابون و... و برای ساخت کاردستی از آنها استفاده کنید. بعد از مدتی می بینید که فرزندتان هم خلاق شده و به هر وسیله دورریزی به چشم یک کاردستی نگاه می کند و می سازد و می سازد و می سازد.

یادتان نرود که چسب نواری، چسب ماتیکی یا مایع، قیچی مخصوص کودک و ماژیک سی دی در اختیارش قرار دهید. (خوبی ماژیک سی دی این است که از روی اشیاء مختلف پاک نمی شود و بوی بدی هم ندارد.)

8) بازی و تفریح، جلد اول (فعالیت های حرکتی مناسب برای کودکان 3 تا 5 ساله)، اثری از موسسه کینتیک آمریکا، ترجمه: جواد آزمون، ماندانا آجودان گرگانی، انتشارات مدرسه

بازی های این کتاب همه ورزشی و فعال هستند و بیشترشان به صورت گروهی انجام می شوند ولی می توانید از این کتاب برای انجام بازی های تک نفره یا دو نفره فعال برای بچه ها هم استفاده کنید.

ویژگی های ممتاز این کتاب زیاد است و نمی توان به یکی دو مورد اکتفا کرد: وجود تصاویر گویا، توضیحات کامل و جامع و تنوع بازی ها از نکات مثبت این کتاب است که تنها با مراجعه به آن می توانید به این مطلب پی ببرید.

9) کودک باهوش (150 بازی برای رشد هوش کودک)، ترجمه: زینب کاظمی و مسعود حبیب اللهی زیر نظر دکتر مهدی عابدینی، انتشارات ابتکار دانش

بازی های این کتاب براساس سن کودکان دسته بندی شده اند و از تولد با 6 سالگی را شامل می شوند. در ابتدای هر فصل نیز چند صفجه به طور مختصر در مورد ویژگی های کودکان آن رده سنی صحبت شده است.

نظر من این است که توضیحات بازی ها در این کتاب، مثل سایر کتاب ها زیاد دقیق نیست ولی ویژگی این کتاب وجود علائمی در کنار هر بازی است که با این علائم متوجه می شوید که این بازی در چه مکان هایی قابل اجراست: در خانه، در ماشین، در مکان های عمومی یا حتی در رختخواب.

10) بازی و ورزش (فعالیت های حرکتی مناسب برای سنین 5 تا 8 سال)، سمانه قائدیان، نشر باقیات

همان طور که از نام این کتاب پیداست، این کتاب پر است از فعالیت های ورزشی مناسب برای کودکان

11) بازی با کودک از تولد تا یکسالگی، دکتر وندی اس.مسی و دکتر رانی کوهن لیدرمن، ترجمه: هیلدا ترابی، انتشارات کتاب های روانشناسی معیار

معمولا آدم نمی داند با نوزاد چه بازی هایی انجام بدهد.

در این کتاب می توانید بازی هایی را ببینید که با بچه های چند روزه هم می توان انجام داد. ویژگی این کتاب این کتاب در دسته بندی سنی بازی ها، توضیحات روانشناسی و شرح کامل بازی ها با توجه به جنبه های مختلف آنها می باشد.

من این کتاب را به تمام کسانی که تازه صاحب فرزند شده اند یا کودک زیر یک سال دارند، اکیدا توصیه می کنم.

??یک نکته ی مهم هم وجود دارد که حیف است گفته نشود:

اولین حسی که در کودک فعال می شود، حس شنوایی است که حتی قبل از تولد در جنین شروع به فعالیت می کند. به همین دلیل بسیاری از بازی هایی که برای کودکان زیر دو سال طراحی شده اند، هدفشان به کار گیری قوه ی شنوایی کودک است، مثل لالایی خواندن، شعر خواندن، تقلید صدای کودک و...

حال یک بازی معجزه آسا هم من اضافه می کنم: تلاوت قرآن در هنگام شیردادن یا هنگام حرکت دادن در گهواره یا روی پا و...

تلاوت قرآن، خصوصا اگر با صوت دلنشین باشد، موجب رشد قوای ذهنی کودک می گردد، از جمله ویژگی های این فعالیت، داشتن ریتم و در عین حال تکراری نبودن صوت قرآن است؛ تنوع اصوات تولید شده در تلاوت قرآن، موجب تقویت قدرت کودک در شناخت آواهای کلامی و بالارفتن قدرت تفصیل ذهنی کودک و نیز بالا رفتن میزان دقت و توجه او در آینده می گردد. ضمن این که آرامشی که با شنیدن صدای مادر برای او حاصل می گردد، با آرامش ذاتی که خدای متعال در صوت قرآن قرار داده توام می شود. مطمئنا در صوت قرآن تاثیرات دیگری هم هست که ما نمی دانیم.

??در آخر چند کتاب برای والدین معرفی می کنم در خصوص بازی و اسباب بازی که باعث اصلاح یا ارتقاء نگاهمان به این مقوله خواهد شد ان شاءالله:

1) 10 مهارت جدید برای تربیت کودک براساس بازی درمانی، دکتر ترزا کلم، ترجمه: ملیحه وفایی، انتشارات آوای منجی

2) بازی را جدی بگیرید، علی محمد صالحی، انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)

3) بازی کودک در اسلام (بررسی پیامدهای تربیتی اسباب بازی کودکان)، محمدصادق شجاعی (تهیه مرکز پژوهش های اسلامی صدا و سیما)، انتشارات بوستان کتاب